Maria Skłodowska – Curie

Wybitna polska fizyczka i chemiczka, żyjąca i pracująca we Francji, pierwsza kobieta będąca profesorem Sorbony. Współtwórczyni nauk o promieniotwórczości, autorka pionierskich prac z fizyki
i chemii jądrowej. Jedyna osoba, która otrzymała dwa razy nagrodę Nobla i jednocześnie matka innej noblistki, Ireny Joliot-Curie (laureatki z 1935 roku). Jedyna kobieta pochowana we francuskim Panteonie. Najprawdopodobniej najsłynniejsza kobieta- naukowiec na świecie.

Urodziła się w Warszawie jako ostatnie, piąte dziecko w rodzinie. Ojciec, Władysław wykładał matematykę i fizykę w gimnazjum. Matka, Bronisława Boguska była przełożoną szkoły żeńskiej.
W domu, w którym mieszkali Skłodowscy, przy ulicy Freta na Nowym Mieście, znajduje się muzeum.

Maria od dzieciństwa wyróżniała się niezwykłą pamięcią. W latach 1884-85 studiowała na nielegalnym Uniwersytecie Latającym, przygotowując się do podjęcia studiów. W roku 1890 uzyskała dostęp
do Laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, w którym kierownikiem pracowni fizycznej był jej kuzyn, Józef Boguski. Tam Skłodowska opanowała podstawy analizy chemicznej i zetknęła się z pracą naukowo-badawczą. Rok później wyjechała na studia do Paryża i dostała się na Sorbonę.

W Paryżu mieszkała w łacińskiej dzielnicy, na jednym z poddaszy, w bardzo skromnych warunkach. Dzięki niezmordowanej pracy uzyskała licencjat z fizyki z pierwszą lokatą. W 1993 roku rozpoczęła pracę w laboratorium Lippmana. W następnym roku otrzymała licencjat z matematyki z druga lokatą.

W tym czasie poznała wybitnego naukowca, fizyka Pierre’a Curie (1859-1906), z którym połączyło ją uczucie oraz wspólne zainteresowania, i wyszła za niego za mąż. Małżeństwo to zapoczątkowało współpracę naukową, która wkrótce miała nabrać światowego znaczenia.

W 1898 r. Maria opublikowała doniesienie o dotychczasowych wynikach badań, a po odkryciu substancji, którą wraz z Pierre’em proponowali nazwać polonem (Po), zaproponowali też, by studiowane przez nich zjawisko nazwać promieniotwórczością. W 1900 roku na Międzynarodowym Kongresie Fizyki Curie przedstawili sprawozdanie, w którym opisali swoje dotychczasowe badania.

Od jesieni tego samego roku Maria pracowała w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres. Jako pierwsza kobieta profesor uczyła przyszłe nauczycielki żeńskich szkół licealnych.

W 1903 otrzymała doktorat i- jako pierwsza kobieta- nagrodę Nobla z fizyki wraz z mężem
i Becquerelem za prace nad promieniotwórczością.

Od 1904 Skłodowska kierowała laboratorium przy katedrze fizyki prowadzonej przez męża na Sorbonie. W 1906 roku Pierre, wracając z zebrania Stowarzyszenia Profesorów Wydziału Nauk, uległ tragicznemu wypadkowi. Po jego śmierci Maria objęła katedrę fizyki, a w 1908 została profesorem tytularnym.

W listopadzie przyznano jej – jako pierwszej w świecie – drugą nagrodę Nobla , tym razem z chemii, za pracę nad własnościami chemicznymi i fizycznymi polonu i radu oraz za prace dotyczące metod wyodrębniania, oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastków promieniotwórczych.

W 1914 roku Maria Skłodowska- Curie założyła Instytut Radowy i pracowała w nim aż do śmierci.

W 1964 roku w Instytucie zostało otwarte Muzeum Curie dedykowane całej rodzinie: Marii, Pierre’owi, ich córce Irenie i zięciowi Fédéric’owi Joliot-Curie, czwórce wybitnych naukowców i pięciokrotnym noblistom.

Kiedy wybuchła I wojna światowa Maria wraz z córką Ireną zorganizowały wojskowe ruchome stacje służby rentgenologicznej, w których same brały aktywny udział i szkoliły do ich obsługi personel. Po zakończeniu działań wojennych Maria napisała książkę na ten temat.

W następnych latach wytrwale kontynuowała badania naukowe dedykując się badaniom nad promieniotwórczością polonu, aktynu i izotopu toru, pracowała w Instytucie Radowym, jednocześnie dużo podróżowała, uczestniczyła w licznych konferencjach i zjazdach naukowych. W międzyczasie, w 1918 roku, Irene uzyskała licencjat z fizyki i została jej asystentką.

W 1921 roku, dzięki amerykańskiej dziennikarce Marie Mattingley-Moloney, redaktorce pisma „The Delineator”, wyjechała z córkami do USA, tam spotykała się z prezydentem Warrenem G. Hardingiem. Otrzymała wtedy w prezencie od amerykańskich kobiet gram radu zamknięty w szkatułce, do której złoty kluczyk wręczył jej prezydent Harding. W 1922 roku Maria pracowała na rzecz Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej w Genewie, została też członkinią Akademii Medycyny.

Nigdy nie zapominała o Polsce, dzięki jej bezpośredniej pomocy w warszawskiej Pracowni Radiologicznej mogły rozwinąć się badania naukowe. W 1925 roku przybyła do kraju i wzięła udział w poświęceniu kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie. Spotkała się wtedy z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim oraz wieloma polskimi fizykami i chemikami. Tego samego roku Irene obroniła pracę doktorską zatytułowaną Badania nad promieniami alfa polonu.

W 1929 roku po raz kolejny Maria odwiedziła USA. Przez kilka dni mieszkała w Białym Domu. Pod opieką Owena D. Younga zwiedzała Uniwersytet św. Wawrzyńca i brała udział w jubileuszu Edisona.

Przyjechała znowu do Polski w 1932 roku na otwarcie Instytutu Radowego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

W 1933 prowadziła ostatnie wykłady na Sorbonie. W 1934 roku zaczęły wyraźnie występować u niej objawy anemii złośliwej (białaczki). Zmarła 4 lipca 1934 roku w sanatorium Sancellemoz w Sabaudii na skutek choroby spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi. Maria Skłodowska- Curie była pierwszą ofiarą radioaktywności. Pochowano ją w Sceaux pod Paryżem, obok męża. W 1995 doczesne szczątki Piotra i Marii przeniesiono do paryskiego Panteonu.

Wyrazem uznania świata dla osiągnięć wielkiej uczonej były liczne nagrody i odznaczenia, doktoraty honorowe wielu wyższych uczelni i członkostwa honorowe wielu towarzystw naukowych. Prace Marii Skłodowskiej- Curie stanowiły punkt wyjścia do zrozumienia budowy materii i odkrycia energii jądrowej.